Praca nie tylko na etacie
Samozatrudnienie to jedna z form świadczenia pracy, która pozwala na uniknięcie większości kosztów związanych z zatrudnieniem pracowniczym. Zwalnia też pracodawcę z konieczności stosowania często zawiłego prawa pracy. Wzajemne stosunki między zakładem pracy a osobą wykonującą pracę można bowiem oprzeć na regulacjach prawa cywilnego.
Przedsiębiorca jak pracownik
Wykonywanie pracy może odbywać się nie tylko w ramach etatu. Prawo zna wiele sposobów zatrudnienia, a nawiązanie stosunku pracy jest tylko jednym z nich. Można pracować na podstawie umowy o pracę, a można ją wykonywać również w ramach umów cywilnych lub prowadzonej działalności gospodarczej. Ta ostatnia forma to właśnie samozatrudnienie. Nie mamy wówczas do czynienia z pracodawcą i pracownikiem, ale z dwoma przedsiębiorcami. Całość ich wzajemnych stosunków reguluje prawo cywilne, a sądem właściwym do rozpatrzenia ewentualnych sporów jest sąd gospodarczy.
Umową, na podstawie której wykonywane jest samozatrudnienie jest najczęściej umowa o dzieło lub zlecenia. Nie wystarczy jednak podpisać tego typu umowę. Trzeba ją jeszcze tak skonstruować, aby nie dawała podstaw do twierdzenia, że w rzeczywistości praca wykonywana jest w ramach zatrudnienia pracowniczego. Cechy charakterystyczne takiego zatrudnienia wskazuje art. 22 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Na podstawie tego przepisu możemy wyróżnić elementy przesądzające o zakwalifikowaniu stosunku prawnego, w ramach którego praca jest wykonywana, do stosunku pracy. Należą do nich m.in.: wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym oraz wykonywanie pracy przez pracownika osobiście, z wyłączeniem możliwości zlecenia jej osobie trzeciej.
W konsekwencji praca świadczona w ramach umowy cywilnoprawnej powinna cechować się takimi elementami jak:
* brak bezpośredniego nadzoru ze strony podmiotu zlecającego pracę oraz podporządkowania służbowego wykonawcy,
* możliwość wyznaczenia przez wykonującego zlecenie (dzieło) podwykonawcy,
* ponoszenie przez wykonawcę ryzyka gospodarczego za niewykonanie zlecenia (dzieła), jak też za efekt jego wykonania,
* brak ścisłego określenia miejsca i czasu w jakim ma być wykonana praca,
* stosowanie przepisów prawa cywilnego do spraw nieuregulowanych umową.
ZAPAMIĘTAJ!
Zatrudnienie w warunkach określonych w art. 22 § 1 K.p. jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na rodzaj zawartej przez strony umowy.
Wskazany przepis ustala ponadto zakaz zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, jeżeli praca świadczona jest przy zachowaniu warunków wymienionych w art. 22 § 1 K.p. Zawarcie umowy cywilnej tylko po to, aby „ukryć” fakt rzeczywistego zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 pkt 1 K.p.). Takie postępowanie może się skończyć wymierzeniem przez inspektora pracy mandatu karnego lub skierowaniem sprawy do sądu grodzkiego. Inspektor może również wnieść do sądu pracy powództwo w celu ustalenia istnienia stosunku pracy na rzecz poszkodowanego pracownika.
Od treści umowy wiele zależy
O tym, czy strony wiąże faktycznie umowa o pracę, czy też cywilnoprawna, rozstrzyga nie tyle nazwa umowy, co sposób i warunki wykonywania pracy. Jednak nie zmienia to faktu, że sama treść umowy jest bardzo ważna. W razie sporu sądowego będzie ona bowiem analizowana pod kątem tego, czy jej zapisy nie wskazują na nawiązanie stosunku pracy.
Źródło: Gazeta Podatkowa
ostatnia zmiana: 2011-11-05
poleca:
